Ένα αφιέρωμα στην πιο αγαπημένη γιορτή μικρών και μεγάλων, τα Χριστούγεννα, συγκεκριμένα στα έθιμα τις παραδόσεις και τα κάλαντα των Χριστουγέννων από όλο τον Κόσμο και την Ελλάδα.
Στην Ινδία, οι Χριστιανοί στολίζουν δέντρα μάνγκο ή μπανανόδεντρα και μερικές φορές στολίζουν και τα σπίτια τους με φύλλα μάνγκο. Σε ορισμένες περιοχές της Ινδίας χρησιμοποιούν μικρά λυχνάρια για την διακόσμηση, τα οποία τοποθετούν στην άκρη της στέγης ή στον τοίχο. Οι εκκλησίες στολίζονται με ποϊνσέτιες και κεράκια για τη λειτουργία της Παραμονής των Χριστουγέννων.
Στην Γουατεμάλα, εννέα ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, οι δρόμοι πλημμυρίζουν από πομπές που αναπαριστούν την αναζήτηση καταφυγίου στο δρόμο προς τη Βηθλεέμ. Ο ήχος των τυμπάνων και τα κροταλίσματα συνοδεύουν τη μεταφορά της Παναγίας και του Ιωσήφ από σπίτι σε σπίτι, όπου τραγουδώντας τα κάλαντα, ζητάνε καταφύγιο για την Αγία οικογένεια. Η πομπή συνεχίζεται για εννέα ημέρες πηγαίνοντας κάθε μέρα σε διαφορετικό σπίτι. Το τελευταίο σπίτι, την ένατη ημέρα, πρέπει να είναι μεγάλο για να χωρέσει όλους όσους ακολουθούσαν την πομπή. Μετά την πομπή, ακολουθεί η μεσονύκτια λειτουργία την παραμονή των Χριστουγέννων και αμέσως μετά το εορταστικό δείπνο.
Στην Ιταλία, τα γλυκά τις ημέρες των Χριστουγέννων, έχουν μέλι και καρύδια για να είναι γλυκός όλο ο χρόνος, να καρποφορήσει η γη και να έχει τύχη η οικογένεια. Ακόμα, σε μερικές περιοχές το παραδοσιακό φαγητό την παραμονή των Χριστουγέννων είναι το ψάρι. Οι Ιταλοί, μπορούν να ετοιμάσουν μέχρι και 20 διαφορετικά πιάτα για το τραπέζι της οικογένειας.
Σημαντικό έθιμο για τους Ιταλούς είναι ο στολισμός της φάτνης. Όλοι οι χαρακτήρες εκτός από το Θείο Βρέφος τοποθετούνται στη φάτνη από τις 8 Δεκεμβρίου, ενώ το νεογέννητο τοποθετείται αμέσως μετά τα μεσάνυκτα της 24ης Δεκεμβρίου. Αυτό γίνεται σε κάθε σπίτι και έξω από όλες τις εκκλησίες.
Στην Ρουμανία, σύμφωνα με την παράδοση, τα παιδιά πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι λέγοντας τα κάλαντα και απαγγέλλοντας ποίηση και μύθους καθ΄όλη τη διάρκεια της Χριστουγεννιάτικης περιόδου. Ο αρχηγός κουβαλά το στεάουα, ένα μεγάλο ξύλινο αστέρι τυλιγμένο σε γυαλιστερό χαρτί και διακοσμημένο με καμπανούλες και έγχρωμη κορδέλα, στου οποίου το κέντρο τοποθετείτε η εικόνα της Αγίας.
Στην Αίγυπτο τα μεσάνυχτα της 6ης Ιανουαρίου προς 7η Ιανουαρίου, δηλαδή την ημέρα των Χριστουγέννων, ο Πάπας της Κοπτικής Εκκλησίας τελεί μια ειδική λειτουργία. Μετά τη λειτουργία, οι οικογένειες επιστρέφουν στα σπίτια τους για να γευματίσουν και να τερματίσουν την νηστεία. Έπειτα από το δείπνο, τα παιδιά λαμβάνουν δώρα και καινούρια ρούχα.
Στην Ιρλανδία την ημέρα του Αγ. Στεφάνου τελείται το κυνήγι του τρυποφράκτη, ένα παλιό, φασαριόζικο έθιμο κατά το οποίο τα αγόρια τριγυρνούν από σπίτι σε σπίτι με έναν τρυποφράκτη περασμένο σε ένα ξύλο (σήμερα ο τρυποφράκτης δεν είναι αληθινός), τραγουδούν το παραδοσιακό τραγούδι και ζητούν κεράσματα.
Την παραμονή των Χριστουγέννων ένα διαδεδομένο έθιμο είναι αυτό της τοποθέτησης ενός κεριού στο παράθυρο, στολισμένο με πρασινάδα, το οποίο πιστεύουν ότι βοηθά την Αγία Οικογένεια ή οποιονδήποτε φτωχό να βρει το δρόμο του.
Στην Βραζιλία την παραμονή των Χριστουγέννων, το cena δηλαδή το δείπνο, σερβίρεται πριν η οικογένεια πάει στην μεσονύκτια λειτουργία ούτως ώστε η Αγία Οικογένεια να μπορεί να δειπνήσει όταν τα μέλη της οικογένειας απουσιάζουν. Το μενού που περιλαμβάνει το δείπνο τους είναι γαλοπούλα, ψάρι και σαμπάνια.
Τα παιδιά πριν πάνε για ύπνο τακτοποιούν τα παπούτσια τους για να τα βρει ο Papa Noel δηλαδή ο Αϊ Βασίλης και να τους αφήσει δώρα μέσα σε αυτά. Το πρωί των Χριστουγέννων, ετοιμάζουν το πρωινό τους, μαζεύουν τα δώρα από τα παπούτσια τους και ψάχνουν για τα υπόλοιπα δώρα που είναι κρυμμένα σε διάφορες γωνιές του σπιτιού.
Στη Σαρδηνία πιστεύουν ότι όποιος γεννηθεί τη νύχτα των Χριστουγέννων και μάλιστα τα μεσάνυχτα, φέρνει την ευλογία του Θεού όχι μόνο στους δικούς του αλλά και στους γείτονες των εφτά σπιτιών που βρίσκονται πιο κοντά στο δικό του.
Στην Ρωσία είχαν τη συνήθεια, τη νύχτα των Χριστουγέννων, να ντύνουν στ' άσπρα μια κοπέλα του σπιτιού και να τη βάζουν να παριστάνει την Παναγία.
Στην Σουηδία την αυγή της 13ης Δεκεμβρίου η "Λουτσία" -σύμβολο του φωτός- συνήθως το μεγαλύτερο κορίτσι του σπιτιού, φορώντας ένα μακρύ λευκό χιτώνα και ένα στεφάνι από αναμμένα κεριά στα μαλλιά, πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι, προσφέροντας ζεστό καφέ και κουλουράκια, ενώ τραγουδά παλιά κάλαντα με τον σκοπό του λαϊκού ναπολιτάνικου τραγουδιού "Σάντα Λουτσία". Οι θρύλοι της Λουτσίας γεννήθηκαν στις Συρακούσες της Σικελίας περίπου κατά το έτος 300 μ.Χ.
Σε μερικές επαρχίες της Σουηδίας οι κάτοικοι των χωριών συνηθίζουν ανήμερα τα Χριστούγεννα να ρίχνουν έξω από τα σπίτια και τα χωράφια τους σιτάρι, για να γιορτάσουν μαζί τους και τα πουλιά.
Στην Ισπανία, στη Βαρκελώνη, τον Μεσαίωνα είχαν ένα ωραίο χριστουγεννιάτικο έθιμο: την τελετή του παγωνιού. Τη μέρα των Χριστουγέννων ο βασιλιάς έπαιρνε μέσα σε μια χρυσή πιατέλα ένα ψητό παγώνι, που θεωρείται ένα από τα πιο σπάνια φαγητά, και το μετέφερε στην τραπεζαρία. Τον ακολουθούσε σ' αυτήν την πομπή ένα πλήθος από ευγενείς, υπηρέτες και σωματοφύλακες. Στην τραπεζαρία μέσα βρισκόταν η βασίλισσα. Ο βασιλιάς της πρόσφερε το παγώνι για να το μοιράσει σε όλους τους παρευρισκόμενους. Όσοι δέχονταν την εξαιρετική αυτή τιμή, ήταν υποχρεωμένοι να ορκιστούν μπροστά στην ομήγυρη ότι θα προσπαθήσουν ν' ανδραγαθήσουν στον πόλεμο ή στις ταυρομαχίες.
Στην Ιαπωνία, τα δώρα στα παιδιά τα φέρνει ο «Hoteiosho». Ο Hoteiosho, είναι μια αρχαία θεότητα του ιαπωνικού πάνθεον με την ιδιαιτερότητα να έχει μάτια και πίσω στο κεφάλι του και έτσι παρακολουθεί και ξέρει ποια παιδιά ήταν φρόνιμα και ποια όχι στην διάρκεια της χρονιάς.
Στη Νορβηγία, τα Χριστούγεννα ονομάζονται «Jul» και έχουν τις ρίζες τους σε αρχαία γεωργικά έθιμα του Χειμώνα και της εποχής της συγκομιδής. Ο Julenissen όπως ονομάζεται ο Νορβηγός Άγιος Βασίλης, μαζί με τους βοηθούς του φέρνει δώρα και καλή τύχη στο σπίτι και στο στάβλο. Το δώρο του; Ένα μπολ με κουρκούτι από αλεύρι.
Στην Ελβετία την παραμονή των Χριστουγέννων οι ανύπαντροι άνδρες του χωριού φοράνε μαύρα κοστούμια και ψηλά μαύρα καπέλα και κάνουν παρέλαση στους δρόμους.
Στη Γαλλία, τα αλεξανδρινά λουλούδια, τα αποκαλούν «αστέρια των Χριστουγέννων» και τα επιλέγουν τόσο για να στολίσουν το σπίτι τους, όσο και για δώρο σε αγαπημένα πρόσωπα.
Στη Γερμανία τοποθετούν ένα κηροπήγιο με τέσσερις θέσεις, που συμβολίζουν τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες του έτους. Και κάθε Κυριακή που τελειώνει η εβδομάδα, ανάβουν και το αντίστοιχο κερί. Έτσι υπολογίζουν αντίστροφα τις μέρες που απομένουν για τον ερχομό του νέου έτους.
Στην Ελλάδα τώρα, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά έθιμα ας δούμε μερικά.
Σε πολλά μέρη της Ελλάδας ξημερώματα της παραμονής των Χριστουγέννων πηγαίνουν κεράσματα στη βρύση, δηλαδή εξιλεωτικές προσφορές προς το πνεύμα ( στοιχειό ) που θεωρείται ότι κατοικεί στο νερό. Στην Κεντρική Ελλάδα το «τάισμα της βρύσης » γινόταν τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων από νεαρά κορίτσια που πήγαιναν εκεί για να πάρουν το «άκραντο νερό», δηλαδή το αμίλητο νερό. Τα κορίτσια άφηναν τα φιλέματά τους (ψωμί και γλυκά) στη βρύση λέγοντας: « Όπως τρέχει το νερό στη βρύση μας, να τρέχουν και σε μας τα καλά ». Στην Κερασούντα τα φιλέματα ήταν αλάτι, σιτάρι και κλαδί ελιάς, στην Ήπειρο προϊόντα της στάνης ( τυρί και βούτυρο).
Στη Ρούμελη το πρωί των Χριστουγέννων καλούν τον παπά να περάσει
από το σπίτι για να ευλογήσει ένα μεγάλο πιάτο με άβραστο σιτάρι και το Χριστόψωμο. Έπειτα παίρνει το χριστόψωμο, το βάζει στο κεφάλι του και το σπάζει στα δυο . Αν το μεγαλύτερο κομμάτι πέσει κατά το δεξί του χέρι , μαντεύουν πως το χρόνο που έρχεται θα γίνουν πολλά σιτάρια. Αν πάλι πέσει κατά το αριστερό, τότε θα γίνουν πιο πολλά καλαμπόκια.
Στην Κεφαλονιά την παραμονή των Χριστουγέννων μαζεύονται οι οικογένειες στο σπίτι του παππού. Στο πάτωμα τοποθετούν τρία δαυλιά κι απάνω τους βάζουν την κουλούρα. Όλα τα μέλη της οικογένειας κάνουν ένα κύκλο γύρω από τη κουλούρα, ακουμπώντας καθένας τους το δεξί του χέρι πάνω της . Ο παππούς ψάλει το « Η γέννησή σου Χριστέ ο Θεός …» και ρίχνει λάδι στα δαυλιά, βάζοντάς τα στη φωτιά. Έπειτα, κόβει την κουλούρα και τη μοιράζει σ’ όλα τα μέλη της οικογένειας που δειπνούν στο νηστίσιμο τραπέζι.
Οι Σαρακατσάνοι φτιάχνουν δυο χριστόψωμα . Το πρώτο είναι για τον Άη , «για να τους φυλάει και να τους βλογάει». Πάνω του σχηματίζουν ένα σταυρό-φεγγάρι με πέντε λουλούδια τις καδέλες ή τις μισές κούπες . Το άλλο είναι για τα πρόβατα . Πάνω του με ζυμάρι αναπαριστάται η ζωή της στάνης , τα πρόβατα , η μάντρα , οι βοσκοί.
Στη Σπάρτη δυο τρεις μέρες πριν τα Χριστούγεννα ζυμώνουν σε κάθε σπιτικό 10 – 15 καρβέλια ψωμί . Το πρώτο είναι το Χριστόψωμο που του δίνουν το σχήμα του σταυρού. Αυτό θα κόψουν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Τα άλλα θα τα στολίσουν με αμύγδαλα και καρύδια.
Την παραμονή των Χριστουγέννων "παντρεύουν", σε πολλά μέρη της Ελλάδας, τη φωτιά. Παίρνουν ξύλο με θηλυκό όνομα π.χ. κερασιά και ένα με αρσενικό όνομα, ας πούμε πλάτανος και ο νοικοκύρης λέγει: "Παντρεύω σε φωτιά για το καλό της νοικοκυράς".
Κατά τη χριστιανική παράδοση , την ώρα που γεννιέται ο Χριστός ανοίγουν οι ουρανοί και άγγελοι κατεβαίνουν, στέκουν γύρω από τη φάτνη και ψάλλουν το «Δόξα εν υψίστοις».
Στην Χίο, γυναίκες και κορίτσια ξαγρυπνούν τη νύχτα της παραμονής, περιμένοντας να ανοίξουν οι ουρανοί . Ανοίγουν το παράθυρο, βάζουν σε μια λεκάνη νερό και μέσα ένα ξερό κλαδί βασιλικού. Μετά περιμένουν, ψάλλοντας ύμνους των Χριστουγέννων. Την ώρα που ανοίγουν οι ουρανοί, το κλωνάρι του βασιλικού πρασινίζει και όσες είναι καλές χριστιανές βλέπουν μια λάμψη στην ανατολή ( άλλες βλέπουν την ίδια την Παναγία με το Χριστό στην αγκαλιά ). Εκείνη την ώρα, κάνουν η κάθε μια τους μιαν ευχή που θα εκπληρωθεί.
Σε μέρη της Ηπειρωτικής Ελλάδας κρατούν ένα χλωρό κλαδί κρανιάς ή άλλου σκληρού δέντρου, με το οποίο χτυπούν στη ράχη τους ανθρώπους ενώ τραγουδούν ένα τραγούδι με ευχές. Το χτύπημα αυτό με το κλαδί συμβολίζει υγεία και μακροημέρευση.
Στα Γιάννενα όποιοι πάνε στο σπίτι του γείτονα, για να πουν τα χρόνια πολλά κρατούν στη χούφτα τους μια χεριά δαφνόφυλλα και πουρναρόφυλλα, που τα πετούν στο τζάκι, μόλις μπούνε και καλημερίζουν. Κι όταν τα φύλλα τα ξερά πιάσουν φωτιά κι αρχίσουν να τρίζουν και να πετάνε σπίθες, εύχονται: «Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς!»
Αυτή είναι η καλύτερη ευχή για κάθε νοικοκύρη. Να προκόβουν τα κοπάδια του, να πληθαίνει η φαμελιά του, να μεγαλώνουν τα κορίτσια και τα παλικάρια του, να του φέρνουν στο σπίτι νύφες και γαμπρούς, να του δώσουν εγγόνια που δε θ’ αφήσουν τ’ όνομα το πατρικό να σβήσει.
Στην Θεσσαλία, σαν ιεροτελεστία γινόταν σε κάθε οικογένεια η σφαγή του γουρουνιού, το οποίο εξέτρεφαν για το σκοπό αυτό. Το γουρούνι αναλάμβαναν να το σφάξουν οι άντρες του σπιτιού την παραμονή των Χριστουγέννων. Τα μέλη της οικογένειας αντάλλαζαν μεταξύ τους ευχές. Το χοιρινό κρέας αποτελούσε το κύριο φαγητό στο χριστουγεννιάτικο γεύμα, όπως άλλωστε και σήμερα. Επίσης, έφτιαχναν λουκάνικα από το γουρούνι, τα οποία κρεμούσαν μέχρι να στεγνώσουν, ενώ το λίπος του γουρουνιού το αποθήκευαν σε δοχεία και το χρησιμοποιούσαν στη μαγειρική.
Σε χωριά της επαρχίας Αμαρίου, στην Κρήτη, τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων βάζανε λίγη κοινή ζύμη σ’ ένα πιάτο και κάποια στιγμή, ενώ βεγγερίζανε (ξενυχτούσαν συζητώντας) περιμένοντας, η ζύμη ανέβαινε και γινόταν προζύμι. Τότε, κατά την πίστη των ανθρώπων, ήταν η ώρα που γεννάται ο Χριστός (ο Χριστός γεννάται κι ανασταίνεται κάθε χρόνο, γιατί για την Εκκλησία ο χρόνος έχει άλλους συμβολισμούς).
Στην Πέλλα αναβιώνει το έθιμο της "Κόλιντα Μπάμπω" που έχει σχέση με τη σφαγή του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου φωτιές φωνάζοντας "κόλιντα μπάμπω" δηλαδή "σφάζουν, γιαγιά". Σύμφωνα με τους κατοίκους, αυτό το βράδυ ο βασιλιάς Ηρώδης διέταξε τη σφαγή όλων των αρσενικών νηπίων κάτω από την ηλικία των 2 χρονών, ώστε να μην κινδυνέψει από τον Ιησού. Η φωτιά ενημερώνει τους κατοίκους να προφυλαχθούν όχι μόνο από το βασιλιά, αλλά και από το κακό που ίσως παραφυλάει για τον καινούριο χρόνο.
Στην Αθήνα, παλιότερα, στη νυχτερινή λειτουργία ντύνονταν με κουρέλια, για να τιμήσουν το Χριστό που γεννήθηκε τόσο ταπεινά και φορούσαν τα επίσημα ρούχα τους μόνο στη λειτουργία, ανήμερα των Χριστουγέννων.
Στις περιοχές της Μακεδονίας, Θράκης και Θεσσαλίας εμφανίζεται το έθιμο των μεταμφιέσεων, που φαίνεται πως έχει σχέση με τους καλικάντζαρους. Συγκεκριμένα, στα χωριά (Σιταγροί κ.ά.) όπου υπάρχουν πρόσφυγες του Πόντου, την παραμονή των Χριστουγέννων, εφτά άνδρες του χωριού γίνονται οι Μωμόγεροι: η αρκούδα, που συμβολίζει τη δύναμη, η γραία το παρελθόν, η νύφη το μέλλον, το άλογο την ανάπτυξη, ο γιατρός την υγεία, ο στρατιώτης την άμυνα, η κατσίκα το την τροφή και ο Άι Βασίλης είναι η νέα χρονιά που θα έρθει σε λίγες ημέρες. Οι μεταμφιεσμένοι γυρίζουν όλη την ημέρα στους δρόμους με τη συνοδεία ζουρνάδων και νταουλιών.
Οι επτά πρωταγωνιστές κάνουν μεταξύ τους διάφορα αστεία και από πίσω τους ακολουθεί όλο το χωριό. Ο κάθε μεταμφιεσμένος πλησιάζει ένα άτομο από το πλήθος και δεν το αφήνει ήσυχο, αν δεν προσφέρει κάτι. Αν δεν πληρώσει, τότε του αλείφει το πρόσωπο με "παστί καν" (ξινό γιαούρτι). Συχνά γίνεται και παραγγελία προς τον πρωταγωνιστή, δηλαδή τον πλήρωναν και του ζητούσαν να αλείψει με το ξινό γιαούρτι κάποιο συγκεκριμένο άτομο. Σήμερα ο σκοπός του εθίμου είναι ψυχαγωγικός, ενώ μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ΄50 ήταν ευετηρικός, δηλαδή ανήκε στις εθιμικές εκείνες παραστάσεις, που κατά κανόνα είχαν ένα μαγικό χαρακτήρα και αποσκοπούσαν σε μια εύφορη χρονιά.
Στην Μάνη σε όλα τα σπίτια, παραμονές Χριστουγέννων, η μητέρα και τα κορίτσια έπλαθαν το έτοιμο ζυμάρι σε χοντρό μακαρόνι, τις τηγανίδες, και το δίπλωναν τεχνικά στα τέσσερα. Μετά το έριχναν στη μεγάλη τηγάνα που ήταν γεμάτη καυτό λάδι πάνω στη φωτιά, για να ψηθεί. Η πρώτη τηγανίδα, μεγάλη και στρογγυλή με σταυρό στη μέση ήταν του Χριστού, η δεύτερη παρόμοια του σπιτιού κ.λ.π. Τις ψημένες τηγανίδες τις έβαζαν μέσα σε μπουρέκια (στρογγυλά μπακιρένια ταψιά) και σε λεκάνες.
Όταν στράγγιζαν καλά τις έβαζαν σε κοφίνια και τις κρεμούσαν ψηλά. Η ποσότητα του ζυμαριού που θα γινόταν τηγανίδες ήταν αρκετή και πάντοτε ανάλογη με τον πληθυσμό της φαμελιάς. Η φωτιά για τις τηγανίδες έπρεπε να είναι δυνατή και να έχει διάρκεια. Και κάθε χρόνο σχεδόν εύρισκαν τα ίδια ελαττώματα στο πλάσιμο και το ψήσιμο, όταν μάλιστα κάποιος ήθελε να πιει νερό του έλεγαν να γυρίσει την πλάτη προς το τηγάνι για να μην ...τον βλέπουν οι τηγανίδες και ρουφάνε το λάδι. Οι -λυπημένοι-, που είχαν πρόσφατο θάνατο, δεν έψηναν τηγανίδες, τους πήγαιναν όμως συγγενείς και φίλοι. Άλλα γλυκά που έφτιαχναν στο σπίτι την περίοδο αυτή ήταν οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα.
Για να δούμε τώρα πως προέκυψαν το στολισμένο δέντρο με τα φωτάκια τις πολύχρωμες μπάλες, τις γιρλάντες κτλ.
Ο μύθος για το πώς ξεκίνησαν οι άνθρωποι να βάζουν τα δέντρα στα σπίτια τους προέρχεται από την Γερμανία. Σύμφωνα με αυτόν μια οικογένεια δέχτηκε τη παραμονή των Χριστουγέννων ένα μικρό ταλαιπωρημένο αγόρι στο σπίτι της και το επόμενο πρωί το αγόρι είχε μεταμορφωθεί στον μικρό Χριστό ο οποίος πρόσφερε στην οικογένεια σαν δώρο ένα κλαδί έλατου.
Το πρώτο έλατο που άναψαν πολύχρωμα φωτάκια ήταν το 1882 στη Νέα Υόρκη, στο σπίτι του Έντουαρντ Τζόνσον, στενού συνεργάτη του Τόμας Έντισον και αντιπροέδρου της εταιρίας του. Το γεγονός καταγράφτηκε από την εφημερίδα Detroit Post and Tribune προκαλώντας δέος.
Οι γιρλάντες που στολίζουμε στο χριστουγεννιάτικο μας δέντρο, αντιπροσωπεύουν ένα από τα θαύματα του Χριστού, αφού κάποια στιγμή ευλόγησε ένα δέντρο γεμάτο με ιστούς από αράχνες και αυτές μεταμορφώθηκαν σε κορδέλες.
Σε πολλούς λαούς οι μπάλες που κρεμάμε στο δέντρο συμβολίζουν τα γέλια του Χριστού. Σύμφωνα με το μύθο, η ιδέα προέρχεται από έναν καλλιτέχνη του δρόμου που δεν είχε τίποτα άλλο να του προσφέρει για τη γέννηση του.
Η ιδέα για τις κρεμασμένες κάλτσες στο τζάκι συνδέεται με την ιστορία του Αγίου Νικολάου, ο οποίος έσωσε τρεις κοπέλες βάζοντας χρυσά νομίσματα στην κάλτσα του πατέρα τους που κινδύνευε από χρεοκοπία.
Το γλειφιτζούρι μπαστουνάκι, έχει και αυτό συμβολική σημασία, αφού το σχήμα J παραπέμπει στο όνομα του Χριστού (Jesus) και το λευκό και κόκκινο χρώμα αντιπροσωπεύει την αγνότητα του και το αίμα που έχυσε ο Χριστός πάνω στο σταυρό.
Στην Αυστρία και στη Γερμανία τα παιδιά ντύνονται με τις στολές των Τριών Μάγων, κρατούν στα χέρια τους ένα αστέρι και πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι για να μαζέψουν λεφτά για τους φτωχούς.
Τα ονόματα των 8 ιπτάμενων ταράνδων που οδηγούν το έλκηθρο του Άη Βασίλη είναι Ντάσερ, Ντάνσερ, Πράσνερ, Βίξεν, Κόμετ, Κιούμπιτ, Ντόνερ και Μπλίτζεν. Ο Ρούντολφ, ο τάραντος με την κόκκινη μύτη, προστέθηκε το 1939 με βάση μια ιστορία του Robert L. May.
Ο Άγιος Βασίλης - Santa Claus, για να προλάβει όλες τις αποστολές του, τα δώρα στα μικρά παιδιά, ξεπερνάει κατά 6.935 φορές την ταχύτητα του ήχου αφού τρέχει με 1.279 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο.
Το χιονισμένο τοπίο μεταδόθηκε γύρω στο 1843 όταν ο Άγγλος συγγραφέας Τσαρλς Ντίκενς έγραψε την ίσως πιο διάσημη χριστουγεννιάτικη ιστορία για ένα πάμπλουτο, μα πολύ τσιγκούνη επιχειρηματία, τον Εμπενίζερ Σκρουτζ. Την εποχή που έγραψε ο Ντίκενς την ιστορία του επικρατούσε στην Αγγλία ένας παγετώνας. Η Αγγλία ήταν λοιπόν για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα καταχιονισμένη, όπως και το σενάριο του Ντίκενς. Γιʼ αυτό ίσως να επικράτησε η άποψη πως το χιόνι είναι απαραίτητο για ωραία Χριστούγεννα.
Την σημερινή εποχή χρησιμοποιούμε τους χιονάνθρωπους στις χριστουγεννιάτικες κάρτες, γιατί θεωρείτε σαν αποδεικτικό στοιχείο πως θέλουμε τα Χριστούγεννα να είναι λευκά.
Το Λιβάνι ήταν ένα άρωμα που χρησιμοποιούσαν οι Ιουδαίοι και σαν δώρο συμβόλιζε πως ο Χριστός θα γινόταν αγαπητός. Το χρυσάφι ήταν το αγαθό των βασιλιάδων, πράγμα που συμβόλιζε την ιδιότητα ως βασιλιά που έχει ο Χριστός για τους Χριστιανούς. Η Σμύρνα ήταν άρωμα που τοποθετούσαν στους νεκρούς για να μυρίζουν ωραία, πράγμα που συμβόλιζε πως ο Χριστός θα υπέφερε και θα πέθαινε.
Η ιδέα του να χαρίζουμε διάφορα δώρα στα αγαπημένα μας πρόσωπα προήλθε από τα δώρα που έκαναν οι τρεις μάγοι στον μικρό Χριστό.
Η λέξη κάλαντα, σύμφωνα με τους λαογράφους, προέρχεται από τη λατινική "calenda", που σημαίνει αρχή του μήνα, νουμηνία και τραγουδιόνταν στην αρχή του μήνα, ενώ που διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ. Το έθιμο αυτό προϋπήρχε στην Ελλάδα, πριν από την Ρώμη. Τα παιδιά κρατούσαν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης, στολισμένο με καρπούς και άσπρο μαλλί, γύριζαν και τραγουδούσαν και τους έδιναν δώρα. Μετά, πήρε το έθιμο αυτό και η Ρώμη. Στο Βυζάντιο κρατούσαν ραβδιά, ή φανάρια, ή ομοιώματα πλοιαρίων ή και κτιρίων, στολισμένα και τραγουδώντας, συνόδευαν το τραγούδι με κρούση τριγώνου ή τυμπάνου.
Η χριστουγεννιάτικη κάρτα θεωρείται ότι είναι αγγλική επινόηση. Την πατρότητά της διεκδικεί αρχικά ο Γουίλιαμ Έντλεϊ, ο οποίος φέρεται ως ο σχεδιαστής της πρώτης κάρτας το 1842, που είναι σήμερα έκθεμα του Βρετανικού Μουσείο. Κατ’ άλλους, η πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα φτιάχτηκε στην Αγγλία το 1843 από έναν καλλιτέχνη που ονομαζόταν Τζον Χόρσλι που τη σχεδίασε για έναν φίλο του.
Μία σειρά από 1000 τέτοιες κάρτες άρχισε να πουλιέται για πρώτη φορά στο Λονδίνο. Το σχέδιο της πρώτης χριστουγεννιάτικης κάρτας ήταν μία οικογενειακή γιορτή κάτω από την οποία υπήρχε η ευχή: «Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισμένος ο Νέος Χρόνος». Μερικά χρόνια αργότερα η μόδα της κάρτας έφτασε στην Αμερική, στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία. Στην Ελλάδα οι κάρτες παρουσιάστηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα από έλληνες μετανάστες στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία.
Νώντας Κριετσίωτης, Γιώργος Μαγκούτας, Σοφία Παπακώστα, Κωνσταντίνος Ροδόπουλος
